Piotrkowska

Tree

 

ulica Piotrkowska 132

ulica Piotrkowska 132 nr hip. 544

do 1850 r. nr 71

 

 

Zgodnie z Protokołem Deklaracyjnym, spisanym w grudniu 1833 r., plac nr 71 przy ulicy Piotrkowskiej (dz. Piotrkowska 132) objął Gottlieb Sommer.

W 1835 r. Sommer wystawił na froncie dom drewniany mieszkalny pod gontami, mający długości łokci* 26, szerokości łokci 11, a wysokości łokci 4 nowej miary polskiej.

* - 1 łokieć = 0,576 m

W połowie lat 30-tych mieszkała pod tym adresem siostrzenica Gottlieba Sommera, Karolina Seifert, córka Gottfryda Seiferta i Elżbiety Sommer. W 1837 r. Elżbieta poślubiła Jana Gottlieba Richtera, kolejnego właściciela Piotrkowskiej 132.

Gottlieb Sommer zmarł w 1843 r., w wieku 80 lat.

Zobacz przedstawicieli rodziny Sommer na Piotrkowska Tree.

 

W marcu 1842 r. Sommer sprzedał nieruchomość wymienionemu powyżej Janowi Gottliebowi Richter.

 

Aktem urzędowym ze stycznia 1858 r. spadkobiercy Richtera sprzedali nieruchomość małżeństwu Racheli i Gottlieba Zabrzyckich, a ci z kolei, aktem z marca 1859 r., sprzedali połowę nieruchomości Alojzemu Ferschter, a drugą połowę małżonkom Fryderyce i Wilhelmowi Hancke.

 

W kwietniu 1859 r. Ferschter sprzedał swoją część nieruchomości Karolowi Adolfowi Kunkel.

 

Kontraktem z września 1860 r. Kunkel i małżonkowie Hancke sprzedali całą nieruchomość Antoniemy Flakiewiczowi, w tym czasie dzierżawcy probostwa i propinacyi we wsi Mileszkach tamże mieszkającym.

W 1861 r. Antoni wystawił jednopiętrowy dom frontowy.

Rodzice Antoniego, rzeźnik Jakub Flakiewicz i Anna Skaskiewicz, przybyli do naszego miasta w drugiej połowie lat 20-tych z Piątku. Rodzina Flakiewiczów byla skoligacona z rodziną Rassalskich, również rzeźników z Piątku.

Antoni (metrykalnie Antoni Bonifacy) urodził się już w Łodzi, w 1829 r. W 1848 r. ożenił się z Pauliną Górską. Córka Antoniego i Pauliny, Julianna Flakiewicz, poślubiła w 1877 r. Henryka Ende, przyrodniego brata Ferdynanda Ende.

Zobacz przedstawicieli rodziny Flakiewiczów na Piotrkowska Tree.

 

W październiku 1862 r. Flakiewicz sprzedał nieruchomość małżeństwu Racheli i Roberta Dems (Thems), za kwotę 6960 rubli srebrem. Matką Raheli Dems z d. Fröhnel, była Joanna Rachela Sommer, córka pierwszego właściciela posesji, Gottlieba Sommera.

Synem Roberta i Racheli był Robert Dems junior.

Zobacz przedstawicieli rodziny Dems na Piotrkowska Tree.

 

Na mocy kontraktu z lutego 1864 r. małżonkowie Dems sprzedali nieruchomość Majerowi Ginsberg i Adolfowi Landau.

 

W drugiej połowie lat 60-tych XIX w. posesja należała do lekarza, Markusa Goldrath.

W lutym 1868 r., w domu Goldratha, otworzył aptekę Aleksander Kasprzycki (MA). W 1870 r. apteka przeszła w ręce Fryderyka Müllera.

W grudniu 1872 r. Goldrath wystąpił o pożyczkę w nowo powstałym Towarzystwie Kredytowym m. Łodzi (MA).

 

Taryfa domów z 1888 r. wymienia jako właścicieli sukcesorów J. Weilanda.

 

Na początku 90-tych XIX w. nieruchomość była w rękach braci Schmieder.

 

Kolejni właściciele, bracia Mendel i Josel Grawe, dobudowali drugie piętro domu frontowego. Podwyższenie budynku, przewidziane w projekcie z 1895 r., wykonano kilka lat później - na zdjęciu z przełomu XIX i XX w. jest jeszcze widoczny obiekt jednopiętrowy.

 

Taryfy domów z lat 1906-1920 wymieniają następujących właścicieli:

  • Edgar Ruperti (1906-1911),
  • Ryszard Adolf Bechtold (1912-1914) - zobacz rodzina Bechtold,
  • Abram Cukierman (1920).

 

* * *

 

W drugiej połowie lat 70-tych XIX w. przy Piotrkowskiej 132 mieścił się Sztab 5 Baterii 10 Brygady Artylerii wojsk rosyjskich.

Sztab 5 Baterii, wraz z większą częścią 37 Jekaterynoburskiego Pułku Piechoty, został przeniesiony do Łodzi w 1876 r., co spowodowało podwyższenie liczebności garnizonu łódzkiego do ok. 1100 żołnierzy i oficerów (zobacz poniżej ŁÓDZKIE KOSZARY).

 

 

MA (materiały archiwalne) - zobacz

 

 

Archiwalne dokumenty budowlane:

1890 – „O nadbudowie przez Ludwika Schmiedera poddasza, a od strony podwórza drugiego piętra w istniejącym domu piętrowym”.[zobacz]

1895 – „Projekt budowy trzypiętrowej, podpiwniczonej oficyny z poddaszem, dwupiętrowej oficyny i nadbudowy drugiego piętra z poddaszem mieszkalnym nad piętrowym domem frontowym, na nieruchomości braci Grawe pod numerem 544 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”.[zobacz]

1911–„Projekt budowy murowanej, trzypiętrowej, podpiwniczonej oficyny mieszkalnej, parterowej oficyny i budynku gospodarczego, parterowych ustępów i parterowej, podpiwniczonej oficyny mieszkalnej na nieruchomości Bechtolda pod numerem 544/132 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”.[zobacz]

 

Ogłoszenia prasowe:

  • „Natalia” Magazyn mód
  • S. Spiro Wyroby kartonowe dla przemysłu włókienniczego
  • B-cia Grawe Sprzedaż wełny i przędzy
  • Anna Laferska Pracownia gorsetów

 

 

ŁÓDZKIE KOSZARY

W Łodzi połowy lat 60-tych XIX w., liczącej w tym czasie 40 tys. mieszkańców, stacjonowało ok. 500 żołnierzy wojsk rosyjskich. Dynamiczny rozwój miasta, szczególnie w obszarze demograficznym, prowadził do zwiększania liczebności garnizonu łódzkiego. Poniższe zestawienie obejmuje stacjonujące w Łodzi (stale lub czasowo) jednostki rosyjskie.

W okresie 1876-1884:

  • 37 Jekaterynoburski Pułk Piechoty,
  • 1, 3, 5 baterie 10 brygady artylerii,
  • batalion 77 Rezerwowego Pułku Piechoty,
  • 5, 6 sotnia 5 Dońskiego Pułku Kozaków.

dodatkowo od 1886 r.:

  • bateria 10 brygady artylerii (przybyła z Łowicza),
  • 10 bateria konna (przybyła ze Zduńskiej Woli)

dodatkowo od 1887 r.:

  • 9 brygada konno-artyleryjska

dodatkowo od 1889 r.:

  • sotnia 5 Dońskiego Pułku Kozaków.

W drugiej połowie lat 90-tych XIX w. stacjonowało w Łodzi ponad 4 tys. rosyjskich żołnierzy i oficerów, dla zakwaterowania których zbudowano liczne koszary i obiekty towarzyszące.

Można przypuszczać, że koszary, wraz z infrastrukturą, były budowane przez prywatnych przedsiębiorców (właścicieli nieruchomości) i dzierżawione armii rosyjskiej, a koszty utrzymania garnizonu łódzkiego spoczywały na barkach władz miasta, czyli łódzkich podatników.

Licząc na dobry i pewny zysk, przedsiębiorcy wystawiali okazałe obiekty wojskowe.

 

Hermina Vogt (Fogt)

Trudno powiedzieć czy i jak długo obiekt przy Łagiewnickiej 160  (dzisiaj trzypiętrowa kamienica przy Łagiewnickiej 4) służył armii rosyjskiej.

Istnieją przesłanki do zaryzykowania tezy, że celom wojskowym mogła służyć wcześniej, przynajmniej w latach 80-tych XIX w., sąsiednia, narożna parcela o nr hip. 159 (dz. pl. Kościelny 8 i Łagiewnicka 2).

W obu przypadkach wystawiono nietypowe budynki frontowe, z wysokimi parterami, niespotykanymi w innych obiektach starych Bałut.

1889 – „O budowie murowanych, piętrowych koszar na nieruchomości pod numerem 160 przy ulicy Łagiewnickiej w mieście Łodzi, przez Herminę Vogt”. [zobacz]

 

Karol Scheibler (Towarzystwo Akcyjne Manufaktur Bawełnianych Karola Scheiblera)

Prawdopodobnie pierwsze duże łódzkie koszary, wystawione przy Konstantynowskiej 320dd-ee (dz.  Legionów 60-62), funkcjonujące już na początku lat 90-tych XIX w. Obiekty obecnie nie istnieją, zostały wyburzone w XXI w.

1892 – „O zatwierdzeniu planu budowy przez Towarzystwo Akcyjne Manufaktur Bawełnianych Karola Scheiblera murowanego, piętrowego magazynu dla 37. Jekateryburskiego Pułku Piechoty [na nieruchomości] pod numerem 62 przy ulicy Konstantynowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

 

Mordka Bendet

W latach 1893-96 wzniesiono koszary po obu stronach ówczesnej ulicy Konstantynowskiej. Jako pierwszy stanął obiekt przy Konstantynowskiej 320ff, u zbiegu Zakątnej (dz. Legionów 64, u zbiegu Pogonowskiego, obiekt obecnie nie istnieje), przylegający do koszar Karola Scheiblera.

1893 – „Projekt budowy trzypiętrowych koszar dla 37. Jekaterynburskiego Pułku Piechoty na nieruchomości Mordki Bendeta pod numerem 320ff Łodzi przy ulicach Konstantynowskiej i Zakątnej w mieście Łodzi”. [zobacz]

W drugiej połowie lat 90-tych XIX w. Bendet wystawił budynki wojskowe przy dopiero projektowanej ulicy, która wkrótce przyjęła nazwę Jekaterynoburskiej (dz. Jerzego 10/12), oraz przy Konstantynowskiej 321 (dz. Legionów 83).

1895 – „Projekt budowy dwupiętrowych, podpiwniczonych koszar dla trzech baterii 10. Brygady Artylerii, murowanego, jednopiętrowego magazynu, parterowych ustępów, stajni, szopy armatniej i kuźni na nieruchomości M. Bendeta przy projektowanej ulicy w mieście Łodzi”. [zobacz]

1896 – „Projekt budowy murowanych, trzypiętrowych koszar dla 37. Jekaterynburskiego Pułku Piechoty na nieruchomości Mordki Bendeta pod numerem 321 przy szosie Konstantynowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

Na przełomie XIX i XX w. dobudowano drugą część koszar przy Konstantynowskiej 321 (dz. Legionów 81) - zdjęcie.

1899 – „O budowie przez Mordkę Bendeta murowanego, trzypiętrowego domu z takąż oficyna, murowanej, parterowej stajni i ustępów w mieście Łodzi”. [zobacz]

W okresie międzywojennym, w latach 1927-1930, dawne koszary Mordki Bendeta, od 1920 r. własność polskich władz woskowych (wtedy przy ulicy 11 Listopada 81-83, obecnie Legionów 81-83), zostały gruntownie przebudowane. Autorem projektu przebudowy w stylu modernistycznym był znany polski architekt, Józef Płoszko.

 

Hersz Faltzman

Pod koniec pierwszej połowy lat 90-tych XIX w. wzniesiono koszary dla stacjonujących w Łodzi sotni kozackich. Obiekty stanęły na narożnej parceli o nr hip. 787, u zbiegu ulicy Zielonej i Zakatnej (dz. Zielona 44 i Pogonowskiego 37-39).

1893 – „Projekt budowy murowanych, piętrowych koszar dla wojska kozackiego, murowanej, parterowej oficyny na kuchnię, piekarnię i magazyn, parterowych ustępów i dwóch stajni na 150 koni na nieruchomości Hersza Faltzmana pod numerem 787 rogu ulic Zielonej i Zakątnej w mieście Łodzi”. [zobacz]

 

Fryderyk Sellin i Józef Rachalewski

Fryderyk Sellin, niestrudzony animator łódzkiej kultury, przyszły twórca Teatru Wielkiego przy ulicy Konstantynowskiej, wraz ze wspólnikiem, Józefem Rachalewskim, wystawili ok. 1893 r. koszary przy nowo powstałym przedłużeniu ulicy Benedykta (dz. 6 Sierpnia 84-86).

1893 – „Projekt budowy dwupiętrowych koszar dla 4. Baterii Artyleryjskiej, murowanej, parterowej kuchni, murowanych, parterowych ustępów i szopy na armaty na nieruchomości Fryderyka Sellina i Józefa Rachalewskiego pod numerem 1501s-r na przedłużeniu ulicy św. Benedykta w mieście Łodzi”. [zobacz]

W drugiej połowie lat 90-tych XIX w. obiekty wojskowe przy Benedykta zostały rozbudowane. Jednym z inwestorów był Leon Sellin, syn Fryderyka.

1896 – „Plan budowy: murowanego, dwupiętrowego budynku koszar z poddaszem dla 1 Baterii Artylerii, jednopiętrowego cekhauza z poddaszem, parterowego składu artyleryjskiego, parterowej kuźni oraz powiększenia istniejących sortowni na nieruchomości L. Sellina i O. Rachalewskiego pod numerami 1501hg, sk, lm, re przy przedłużeniu ulicy św. Benedykta w mieście Łodzi”. [zobacz]

 

Szymon Ruszecki

Vis a vis koszar Mordki Bendeta, na parceli o nr hip. 320 przy ulicy Leszno (dz. Żeligowskiego 4-6), stanęły koszary dla baterii artyleryjskiej.

1895 – „Projekt budowy dwupiętrowych koszar baterii artyleryjskiej, piętrowego magazynu i parterowej szopy mieszczącej armaty oraz stajni na nieruchomości Szymona Ruszeckiego pod numerem 320 przy ulicy Leszno w mieście Łodzi”. [zobacz]

 

Otto Jan Schultz

Może nieprzypadkowo Otto Jan Schultz, syn założyciela fabryki przy Zawadzkiej 16, znika nagle z historii okazałej kamienicy przy Piotrkowskiej 175. W tym samym czasie był zaangażowany w dużo większą budowę - wznoszono właśnie koszary i inne obiekty wojskowe u zbiegu ulicy Leszno i pasażu Szulca (dz. Żeligowskiego 7/9 u zbiegu 1 Maja).

1911 – „Projekt zamienny budowanego, trzypiętrowego budynku (koszar) takiej samej oficyny, a także projekt wzniesienia: murowanej, trzypiętrowej oficyny i takiej samej, parterowej szopy, stajni, kuźni, ustępów oraz śmietnika, przez Otto Jana Schultza, pod numerem 1149-1152 na rogu ulic Pasaż Szulca i Leszno w mieście Łodzi”. [zobacz]

Wigury

Piłsudskiego

Roosevelta

Nawrot

Tuwima

Moniuszki

Traugutta

Narutowicza

Jaracza

Rewolucji 1905

Brzeźna

pl. Wolności

Radwańska

pl. Wolności

Żwirki

Mickiewicza

Zamenhofa

Andrzeja

6 Sierpnia

Zielona

Więckowskiego

Próchnika

Ulica Piotrkowska. Historia ulicy Piotrkowskiej i Łodzi przemysłowej
27 marca 2015
Piotrkowska_132
Ulica Piotrkowska. Historia ulicy Piotrkowskiej i Łodzi przemysłowej

piotrkowska-nr.pl

© Wszystkie prawa zastrzeżone

Ulica Piotrkowska. Historia ulicy Piotrkowskiej i Łodzi przemysłowej