Piotrkowska

Tree

 

ulica Piotrkowska 64

ulica Piotrkowska 64 nr hip. 506

do 1850 r. nr 110

 

 

Zgodnie z Protokołem Deklaracyjnym, podpisanym w lipcu 1834 r., plac nr 110 przy ulicy Piotrkowskiej (dz. Piotrkowska 64) objął tkacz (tokarz?) przybyły z Czech, Fryderyk Zechlin.

 

Nowy właściciel zobowiązał się do utrzymywania w ciągłym ruchu fabryki wyrobów bawełnianych składającej się z 3 warsztatów, przy których 2 czeladzi użytych będzie, oraz do wystawienia domu drewnianego za otrzymaniem bezpłatnie z lasów rządowych potrzebnego na ten cel drzewa.

 

Na mocy kontraktu z lipca 1839 r. Zechlin sprzedał nieruchomość Franciszkowi Jacob, za kwotę 2520 złp.

W tym czasie na froncie Piotrkowskiej stał dom drewniany mieszkalny pod gontami, mający długości łokci* 26, szerokości łokci 14, a wysokości łokci 4 nowej miary polskiej.

* - 1 łokieć = 0,576 m

 

Zgodnie z umową zawartą w styczniu 1854 r. Jacob sprzedał nieruchomość Apolonii Hibbel.

Kontraktem z października 1862 r. Hibbel sprzedał połowę nieruchomości, od strony ulicy Piotrkowskiej, Ignacemu Vogel (zobacz poniżej), zaś drugą połowę, od strony ulicy Dzikiej (dz. Sienkiewicza 9), pozostawiła sobie.

Na początku lat 80-tych właścicielem tylnej części działki, od strony ulicy Dzikiej, był niejaki Pałasiński (Połasiński). Trudno w tej chwili dociec kim był rzeczony jegomość, ale w 1880 r. złożył projekt dwupiętrowej kamienicy frontowej, którego kopię sygnował Ignacy Markiewicz. Kamienica została wystawiona, co można stwierdzić, porównując projekt elewacji z obecnym budynkiem, podwyższonym kilkanaście lat później o jedno piętro.

Przynajmniej od drugiej połowy lat 80-tych XIX w. nieruchomość przy obecnej Sienkiewicza 9 była w rękach znanego łódzkiego kupca, Maurycego Sprzączkowskiego. Nowy właściciel wystawił w podwórzu obiekty przemysłowe pod dzierżawę. Teren fabryczny objął również sąsiednią działkę należącą do Sprzączkowskiego, przy dz. Sienkiewicza 11.

 

Dwupiętrowa kamienica przy Piotrkowskiej 64 została wystawiona przez następnego właściciela, w 1873 r. Dom Wiślickiego jest dobrze widoczny na zdjęciu Eliasza Stummana, wykonanym w drugiej połowie lat 70-tych XIX w.

 

Przynajmniej od drugiej połowy lat 80-tych posesja należała do Marcina Guse, a po jego śmierci (zmarł w 1884 r.) do wdowy, Karoliny Guse. Taryfa domów na rok 1888 wymienia nadal Karolinę jako właścicielkę.

 

Począwszy od lat 90-tych XIX w., przynajmniej do lat 20-tych XX w., nieruchomość przy Piotrkowskiej 64 należała do kupca, właściciela składu przędzy, Pinkusa Menahema Lichtenberga .

 

Pod koniec lat 90-tych XIX w. również tylna część posesji Piotrkowskiej 64 (łącznie z sąsiednim terenem, przy obecnej Sienkiewicza 11) przeszła w ręce Lichtenberga. W ten sposób, po kilkudziesięciu latach, powrócił stan pierwotny. Nowy właściciel podwyższył o jedno piętro kamienicę Pałasińskiego (w 1897 r.), wybudował nowe oficyny, a obiekty fabryczne przystosował do celów mieszkalnych.

Warto w tym miejscu nadmienić o jeszcze jednym budynku Pinkusa Lichtenberga, zbudowanym w 1912 r. Okazała, trzypiętrowa kamienica z dachem mansardowym, określana przez łodzian mianem "Palestyny", została wzniesiona przy ulicy Głównej 62 (dz. pas jezdni al. Piłsudskiego), na rogu z ulicą Targową. Współwłaścicielami "Palestyny" byli synowie Pinkusa, Hersz i Jakub Lichtenberg. Nieistniejący dzisiaj obiekt możemy zobaczyć na ReFotografii autorstwa Stefana Brajtera - zobacz

 

Dzisiejszy obraz posesji 506 bardzo się zmienił. Wyburzono większość oficyn, zarówno od strony ulicy Piotrkowskiej 64, jak i Sienkiewicza 9. Dokonane zmiany dobrze obrazuje zestawienie planu K. Jasińskiego, z 1917 r., z planem współczesnym - zobacz.

 

 

PODWÓRKA ULICY PIOTRKOWSKIEJ - Piotrkowska 64

Zdjęcie W. Pfeiffera z 1937 r., ze zbiorów Archiwum Państwowego w Łodzi, oraz zdjęcie współczesne z 2014 r. - zobacz 

 

 

Archiwalne dokumenty budowlane:

1891 – „Projekt otynkowania przez Pinkusa Lichtenberga frontowego domu, a także przebudowy poddasza oraz budowy dwóch murowanych, dwupiętrowych, podpiwniczonych oficyn mieszkalnych z poddaszem, pod numerem 506 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

1892 – „Zdjęty z natury plan dwóch murowanych, trzypiętrowych, podpiwniczonych oficyn mieszkalnych, wybudowanych ze zmianami w stosunku do projektu zatwierdzonego przez Rząd Gubernialny Piotrkowski w 1892 r. projektu, na nieruchomości Pinkusa Lichtenberga pod numerem 506 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

1893 – „Zdjęty z natury plan dwóch, dwupiętrowych oficyn i komórek wybudowanych niezgodnie z projektem No 3 zatwierdzonym przez Rząd Gubernialny Piotrkowski 9 września 1892 r. na nieruchomości Pinkusa Lichtenberga pod numerem 506 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

1897 - "Projekt nadbudowy trzeciego piętra z poddaszem na istniejącym murowanym, dwupiętrowym domu mieszkalnym, a także projekt budowy dwóch murowanych trzypiętrowych z poddaszem i częściowo podpiwniczonych oficyn mieszkalnych, parterowej szopy i ustępów na nieruchomości Pinkusa E. Lichtenberga pod numerem 506a/9 przy ulicy Mikołajewskiej w mieście Łodzi" [zobacz]

1902 - "Projekt budowy przez Pinkusa Lichtenberga w mieście Łodzi przy ulicy Mikołajewskiej pod numerem 9-11/506-507 dwóch murowanych, trzypiętrowych oficyn i nadbudowy trzeciego piętra na ścianach dwupiętrowej tkalni i jej przebudowy na oficynę mieszkalną". [zobacz]

 

Ogłoszenia prasowe:

  • L. Sachs Filia składu papieru
  • Michał Poncz Zakład optyczno-chirurgiczny
  • J. W. Pizdorowski Wyroby z pluszu
  • Ernestyna S. Rosen Magazyn mód
  • B-cia Rawscy Fabryka Wyrobów Kamgarnowych
  • Serejski i Birnstein Fabryka wyrobów wełnianych
  • Marya Bojanowska Kursy gry fortepianowej
  • Stein i Chmielnicki Wytłaczalnia – plakaty, etykiety, karty adresowe
  • „Stanisław” Magazyn bielizny własnego wyrobu
  • Tatarkowski, Alter i B-cia Feld Wyrób i sprzedaż towarów bawełnianych
  • M. Ch. Halpern Fabryka wyrobów bawełnianych
  • I. Rozen Fabryka wyrobów włókienniczych
  • A. Wajc Przemysł włókienniczy

 

 

Ignacy Vogel

Zobacz przedstawicieli rodziny Vogel na Piotrkowska Tree.

Majster tkacki Ignacy Vogel, syn Ignacego i Teresy Klinger, urodził się w 1831 r., w Łodzi. Pierwszą żoną Ignacego (ślub 1853) była Marianna Debich, córka Tomasza i Joanny Piltz. Brat Tomasza, Wacław Debich, ożenił się w 1833 r. z Agnieszką Bąkowską. Potomkiem Wacława Debicha (w 5 pokoleniu) był Henryk Debich, znany łódzki dyrygent. Henryk Debich, związany przez wiele lat z Orkiestrą Łódzkiej Rozgłośni Polskiego Radia, koncertował z powodzeniem na scenach całej Polski, również Filharmonii Łódzkiej.

Zobacz przedstawicieli rodziny Debich na Piotrkowska Tree.

Drugą żoną Ignacego Vogla była Augusta Luiza Wergau, córka Juliusza Wergau.

Czym zajmował się Pan Vogel? Co było źródłem jego dochodów, które później przeznaczył na inwestycje w obszarze łódzkiej kultury? Odpowiedzią na te pytania mogą być materiały archiwalne dotyczące ... Pabianic. Dowiadujemy się z nich, że na początku lat 70-tych XIX w. w podłódzkiej miejscowości działali łódzcy nakładcy (zleceniodawcy, dla których pracowali, na domowych krosnach, pabianiccy tkacze), a wśród nich Ignacy Vogel, Wilhelm Kern, Juliusz Heinzel i Fryderyk Eisenbraun.

Pod koniec lat 60-tych XIX w. Ignacy Vogel jest wymieniony jako właściciel trzech parceli: przy Piotrkowskiej 64, oraz Dzielnej 6 i 8 (dz. Narutowicza 8 i 10). Na wszystkich posesjach stały w tym czasie pierwotne, parterowe domy frontowe (parterowe domy przy Narutowicza 8-10 zostały wyburzone po II wojnie światowej). W latach 70-tych XIX w. Vogel dokupił następne dwie parcele: przy Dzielnej 14 (dz. Narutowicza 16) i Dzielnej 18 (dz. Narutowicza 20).

W 1876 r., w głębi posesji Dzielnej 18, Vogel otworzył salę taneczną. W 1882 r., po przeprowadzeniu prac remontowych według projektu Otto Gehliga, miejsce sali tanecznej zajął teatr „Thalia”. Obiekt mieścił 800 osób, dla których przygotowano parter, amfiteatr i dwa balkony. Sufit przyozdobiono plafonem z namalowanymi wizerunkami wybitnych Niemców. Wyraźne zaznaczenie niemieckiego charakteru teatru nie przesądzało o repertuarze - na scenę „Thalii” wychodzili także wybitni Polacy, miedzy innymi Helena Modrzejewska, Gabriela Zapolska, Aleksander Zelwerowicz, Stanisław Miciński. Teatr funkcjonował nieprzerwanie 39 lat, do roku 1921, kiedy strawił go pożar. Po odbudowie obiektu nie przywrócono już funkcji teatru i na krótki czas uruchomiono powtórnie salę taneczną. Po kolejnej przebudowie, w 1925 r., uroczyście otwarto kino „Reduta”. Na przestrzeni lat kilkakrotnie przebudowywano i modernizowano budynek kina, oraz zmieniano jego nazwę - „Splendit” (od 1927 r.), „Roxy” (od 1933 r.), „Europa” (od 1934 r.), „Bałtyk” (od 1945 r.).

W latach 1884-87, na froncie posesji przy Dzielnej 18, Ignacy Vogel zbudował salę koncertową, określaną mianem Domu Koncertowego (Konzerthaus). Autorem projektu, tak jak w przypadku teatru „Thalia”, był Otto Gehlig.

Frontowy budynek Ignacego Vogla, pod współczesnym adresem Narutowicza 20, przetrwał do końca lat 90-tych XX w. Przez długi czas służył Filharmonii Łódzkiej. W 2004 r. otworzono nowy gmach filharmonii, który zajął byłą posesję Vogla, oraz następną nieruchomość, przy Narutowicza 22.

 

Wigury

Piłsudskiego

Roosevelta

Nawrot

Tuwima

Moniuszki

Traugutta

Narutowicza

Jaracza

Rewolucji 1905

Brzeźna

pl. Wolności

Radwańska

pl. Wolności

Żwirki

Mickiewicza

Zamenhofa

Andrzeja

6 Sierpnia

Zielona

Więckowskiego

Próchnika

Ulica Piotrkowska. Historia ulicy Piotrkowskiej i Łodzi przemysłowej
26 marca 2015
Piotrkowska_64
Ulica Piotrkowska. Historia ulicy Piotrkowskiej i Łodzi przemysłowej

piotrkowska-nr.pl

© Wszystkie prawa zastrzeżone

Ulica Piotrkowska. Historia ulicy Piotrkowskiej i Łodzi przemysłowej