Piotrkowska

Tree

 

ulica Piotrkowska 153

ulica Piotrkowska 153 nr hip. 733

do 1850 r. nr 169

 

 

Na mocy Protokołu Deklaracyjnego, spisanego w lipcu 1834 r., plac nr 169 przy ulicy Piotrkowskiej (dz. Piotrkowska 153) objął tkacz przybyły z Czech, Antoni Lorentz.

Nowy właściciel zobowiązał się do utrzymywania w ciągłym ruchu fabryki wyrobów bawełnianych, składającej się z 3 warsztatów, przy której 2 czeladzi użytych będzie, oraz do wystawienia domu drewnianego.

Lorentz rozpoczął budowę domu frontowego, ale dzieła nie dokończył.

 

W październiku 1836 r. Magistrat przekazał nieruchomość Janowi Kasper, z zastrzeżeniem, iż Pan Jan Kasper zobowiązanym zostaje na nabytem jako wyżej placu rozpoczętą budowę domu drewnianego frontowego jeszcze w roku bieżącym w zupełności wykończyć, takowy w Towarzystwie Ogniowem zabezpieczyć i w nim fabrykę tkanin bawełnianych w ciągłym utrzymywać ruchu.

 

Stosownie do kontraktu z września 1847 r. Kasper sprzedał nieruchomość majstrowi tkackiemu, Henrykowi Riess.

Z małżeństwa Henryka Riess i Katarzyny Schmehl (ślub z w 1838 akt 44) urodziła się Elżbieta Riess (ur. 1845 akt 130, zm. 1916 akt 260), która w 1871 r. wyszła za mąż za Henryka Holzschuher juniora. Córka Elżbiety i Henryka jr., Emma Holzschuher, była żoną Emila Schmechel, właściciela domu konfekcyjnego przy Piotrkowskiej 98.

W 1852 r. zmarły w Łodzi na cholerę 283 osoby. Wśród ofiar epidemii byli czterej członkowie rodziny Riess:

W 1856 r. Katarzyna, wdowa po Henryku, wyszła powtórnie za mąż, za Jana Michała Preussentanz (akt 39).

 

Zgodnie z kontraktem z czerwca 1874 r. sukcesorzy Riess sprzedali nieruchomość Franiszkowi Herman.

Na froncie Piotrkowskiej stał w tym czasie dom drewniany długości łokci* 24, szerokości 16, wysokości 4.

* - 1 łokieć = 0,576 m

 

W połowie lat 70-tych nieruchomość przeszła w ręce Floriana Jarischa (zobacz poniżej rodzina Jarisch), który wkrótce wykupił grunt działki.

1876-1877 - "O wykupie czynszów przez Floriana Jarischa z gruntu nr 169/733 w mieście Łodzi". [zobacz]

Dwupiętrowa kamienica frontowa została zbudowana według projektu z 1892 r., autorstwa Gustawa Landau-Gutentegera.

Syn Floriana, Alfred, wystawił w głębi podwórza willę. Nowy obiekt powstał w latach 1923-25, na tyłach kamienicy frontowej przy Piotrkowskiej 153 – przylegał do niej tylnymi skrzydłami, tworząc w części środkowej niewielki, wewnętrzny dziedziniec. Pomiędzy willą, a ulicą Nowo Spacerową/Kościuszki, rozciągał się ogród.

Rodzina Jarisch zajmowała posesję przy Piotrkowskiej 153, kończącą się na Nowo Spacerowej, później Kościuszki 88, do wybuchu II wojny światowej.

Księga adresowa na lata 1937-39 wymienia pod adresem Piotrkowskiej 153 Alfreda Jarisch i Natalię Jarisch.

 

Archiwalne dokumenty budowlane:

1892 – „O zatwierdzeniu planu na budowę przez Floriana Jarischa dwupiętrowego domu z poddaszem i takimi samymi dwiema oficynami i piętrowego budynku gospodarczego z ustępami”. [zobacz]

1910 – „Projekt firmy "Florian Jarisch" na przebudowę dwóch okien na parterze dwupiętrowego domu pod numerem 733 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

 

Ogłoszenia prasowe:

  • F. Jarisch Tkalnia wyrobów bawełnianych i lnianych
  • „Prowodnik” Wyroby gumowe, oddział techniczny w Łodzi
  • F. Kołaczkowski Składy elektrotechniczne
  • Eugeniusz Woskowicz Skład materiałów wełnianych, bawełnianych i jedwabnych

 

rodzina Jarisch

Zobacz przedstawicieli rodziny Jarisch na Piotrkowska Tree.

W 1851 r. Józef Jarisch, tkacz urodzony w Czechach, ożenił się z Karoliną Zellner. Katolicki ślub miał miejsce w kościele Najświętszej Marii Panny (akt 44). Po ślubie małżonkowie zamieszkali na własnej posesji przy ulicy Głównej 1278 (później Główna 32 MA). Na froncie Jarisch wystawił parterowy dom drewniany. Ze związku Józefa i Karoliny przyszli na świat:

► Florian (ur. 1852 akt 531, zm. 1917 akt 132 - akt zgonu Floriana Jarischa zawiera błędne nazwisko panieńskie matki zmarłego).

W 1878 r. Florian poślubił Olgę Wandę Bauch (ur. 1860 akt 142, zm. 1920 akt 447), córkę Karola Wilhelma Bauch. Ewangelicki ślub miał miejsce w kościele św. Trójcy (akt 124). Ze związku Floriana i Olgi Wandy przyszli na świat bracia Brunon (metrykalnie Brunon Willy, ur. 1879 akt 897 ; karta 159) i Alfred (metrykalnie Alfred Max Rudolf ur. 1884 akt 1449 ; karta 158).

► Adolf (ur. 1857 akt 469).

W 1882 r. Adolf poślubił Huldę Paulinę Weidemeier, córkę Jana Weidemeiera.

► Amalia (ur. 1860).

W 1879 r. Amalia poślubiła Emila Otto Starke, brata Alberta Starke.

► Emma (ur. 1863).

W 1885 r. Emma poślubiła Pawła Wollmanna.

► Juliusz (ur. 1868 akt 821 ; akt 577, zm. 1921 akt 189)

W 1900 r. Juliusz poślubił Klarę Daube. Ewangelicki ślub miał miejsce w kościele św. Jana (akt 106).

Nieruchomość przy Głównej 32 pozostawała w rodzinie Jarischów jeszcze w drugiej dekadzie XX w. - po śmierci Józefa (zmarł w 1892 r.) przeszła w ręce Adolfa Jarischa.

 

Florian Jarisch

Działalność przemysłowa Floriana Jarischa była związana nie tylko z Piotrkowską 153. W latach 90-tych XIX w. fabryka wyrobów bawełnianych i lnianych Jarischa funkcjonowała również w obiekcie dzierżawionym od Jana Zimmermanna, przy ulicy Głównej 4 - budynek jest jeszcze widoczny na fotografii z 1965 r. 

W latach 20-tych XX w. fabryka firmy "F. Jarisch", prowadzona przez braci Alfreda i Brunona, funkcjonowała pod ówczesnym adresem Dąbrówki 19, później ulicy Dąbrowskiej 17-19 (dz. Dąbrowskiego 17-21) MA.

Zabudowania fabryczne na tym terenie zostały wzniesione na przełomie XIX i XX w. przez Ludwika Ranke.

1895 - "O zatwierdzeniu planu budowy przez Ludwika Ranke, we wsi Dąbrowa, powiatu łódzkiego murowanej, parterowej przędzalni i apretury, kotłowni oraz komina". [zobacz]

1900 - "O dobudowie przez Ludwika Ranke we wsi Dąbrowa murowanej tkalni i budowie maszynowni i kotłowni". [zobacz]

Nieistniejące dzisiaj zabudowania fabryczne stały przy obecnej ulicy Dąbrowskiego, pomiędzy ulicami Podmiejską i Kilińskiego. Po sąsiedzku, bardziej na wschód, pod ówczesnym adresem ulicy Dąbrowskiej 23/27, znajdowało się przedsiębiorstwo Emila Haeblera.

 

Juliusz Jarisch

W drugiej połowie lat 90-tych XIX w. Juliusz Jarisch, w spółce z Gustawem Petrullem (ur. 1866 akt 423), wystawił fabrykę śrub i nitów przy ówczesnej ulicy Wodnej 26 (od lat 20-tych XX w. Wodna 13) MA.

Można sądzić, że pierwotnym zamysłem Jarischa i Petrulla było prowadzenie również, poza branżą metalową, produkcji włókienniczej.

1899 - "Projekt budowy murowanej, piętrowej tkalni mechanicznej z poddaszem, parterowej, murowanej ślusarni, kantoru, magazynu towarów, komina, pomieszczenia lokomobilii, wiaty na węgiel, pomieszczenia dla wilka, szopy i ustępów na nieruchomości Jarisha i Petrulla, położonej przy ulicy Wodnej, pod numerem 26/1149a w mieście Łodzi". [zobacz]

Nieruchomość przy Wodnej 26 należała, przynajmniej od lat 80-tych, do rodziców Gustawa - KarolaAugusty z d. Jeske.

W połowie lat 90-tych małżonkowie Petrull wykupili grunt działki.

1894 - "O nabyciu przez Karola i Augustę małżonków Petrull czynszowej nieruchomości nr 134 27/1149 w mieście Łodzi". [zobacz]

Po śmierci Petrulla (zmarł prawdopodobnie w 1916 r.) przedsiębiorstwo przeszło w ręce drugiego wspólnika.

W 1922 r. spadkobiercy Juliusza Jarischa, wśród nich wdowa, Klara Jarisch, utworzyli spółkę akcyjną.

W 1925 r. Klara Jarisch zbudowała willę przy ulicy Pańskiej (dz. Żeromskiego 105). Mieszkała tam, razem z rodziną, do 1944/45 r. Willa zachowała się do dzisiaj.

 

Groby na Cmentarzu Starym - rodzina Jarisch

 

MA (materiały archiwalne) - zobacz

 

Wigury

Piłsudskiego

Roosevelta

Nawrot

Tuwima

Moniuszki

Traugutta

Narutowicza

Jaracza

Rewolucji 1905

Brzeźna

pl. Wolności

Radwańska

pl. Wolności

Żwirki

Mickiewicza

Zamenhofa

Andrzeja

6 Sierpnia

Zielona

Więckowskiego

Próchnika

Ulica Piotrkowska. Historia ulicy Piotrkowskiej i Łodzi przemysłowej
30 marca 2015
Piotrkowska_153
Ulica Piotrkowska. Historia ulicy Piotrkowskiej i Łodzi przemysłowej

piotrkowska-nr.pl

© Wszystkie prawa zastrzeżone

Ulica Piotrkowska. Historia ulicy Piotrkowskiej i Łodzi przemysłowej