Piotrkowska

Tree

 

 

ulica Piotrkowska 87

ulica Piotrkowska 87 nr hip. 766

do 1850 r. nr 136

 

 

Na mocy Protokołu Deklaracyjnego, spisanego w grudniu 1833 r., plac nr 136 przy ulicy Piotrkowskiej (dz. Piotrkowska 87) objął tkacz przybyły z Czech, Franciszek Maschke.

 

We wrześniu 1847 r. Fryderyk Wertschitzki złożył w łódzkim Magistracie podanie następującej treści:

Plac na Łódce pod Nº 136, od kilkunastu lat był w posiadaniu zmarłego Franciszka Maschke, na którym założony od dawnego czasu znajduje się fundament teraz znacznie uszkodzony, sprowadzone  w części na plac ten drzewo przez czas tak dawny spróchniało i do budowy domu nie jest zdatne.

Pozostała wdowa, a teraz zamężna Stefan, ani myślą o wzniesieniu domu, który zaraz po objęciu placu tego może w rok lub dwa zadeklarowali Maschkowie wystawić.

Ośmielam się najpokorniej upraszać Wielmożnego Prezydenta aby mi pomieniony plac łaskawie przeznaczyć raczył, a ja wraz z Gabrielem May wspólnie deklarujemy budowę domu natychmiast rozpocząć i takowy najdalej w ciągu roku zupełnie wykończyć.

Podanie znalazło zrozumienie u Pana Prezydenta i już miesiąc później, w październiku 1847 r., plac został na rzecz Kasy Miejskiej odebrany i przekazany Fryderykowi Wertschitzkiemu.

W dokumencie z października 1850 r. Wertschitzki zadeklarował:

Plac z ogrodem pod Nº 136 przy ulicy Piotrkowskiej i dom na tymże wystawiony, jest wspólną naszą własnością - czyli że połowa jego granicząca z posesją 137 należy do mnie, zaś druga połowa od strony posesji 135 do Jana Gabriela May. Zastrzegam sobie wszakże, iż w połowie domu do Maya obecnie należącej nie może nigdy szynk być pomnieszczony.

Fryderyk Wertschitzki zmarł w 1862 r. (akt 247).

Pod koniec lat 60-tych Gabriel May jest wymieniony jako samodzielny właściciel całej nieruchomości.

 

Przynajmniej od początku lat 80-tych posesja należała do Alojzego Balle (zobacz poniżej).

Według projektu z 1882 r. Balle wystawił dwupiętrową oficynę, która była pierwszym murowanym obiektem posesji.

W pierwszej połowie lat 90-tych Balle wykupił grunt działki.

1892-1893 - "O wykupie czynszów z gruntu nr 136/766 w mieście Łodzi". [zobacz]

Trzypiętrowa kamienica frontowa została wzniesiona według projektu z 1893 r., autorstwa Alwilla Jankau.

 

Ok. 1910 r. spadkobiercy Alojzego Balle sprzedali nieruchomość przy Piotrkowskiej 87 małżeństwu Zofii i Henryka Schwalbe .

Nieruchomość pozostawała własnością rodziny Schwalbe do wybuchu II wojny światowej.

 

* * *

 

Od 1912 r. mieściła się pod tym adresem księgarnia warszawskiej firmy "Gebethner i Wolff".

 

W latach 30-tych XX w. mieściło się tutaj biuro sprzedaży zakładów Adolfa Horaka, jednego z największych przedsiębiorstw włókienniczych przedwojennej Łodzi.

 

Pod tym adresem działała centrala fabryki wełnianej Samuela i Jakóba Goldlust. Produkcja materiałów wełnianych odbywała się początkowo na ulicy Długiej 91 (dz. połączone nieruchomości Gdańskiej 91 i 93), w obiektach należących do Roberta Guse (zobacz poniżej). W latach 30-tych XX w. właściciele przenieśli swoje przedsiębiorstwo na ulicę Zagajnikową 20 (dz. Kopcińskiego 20).

1928-34 - "[Mechaniczna tkalnia przy ul. Gdańskiej 91 oraz przy ul. Zagajnikowej 20, właściciele: Samuel i Jakub Goldlust]". [zobacz]

 

 

Archiwalne dokumenty budowlane:

1893 – „Plan zdjęty z natury trzypiętrowego domu i dwóch podobnych oficyn na nieruchomości Alojzego Balle pod numerem 766 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

1999 – „O budowie przez Alojzego Balle trzypiętrowej oficyny pod numerem 766 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

 

Ogłoszenia prasowe:

  • Adam Mokiejewski Skład wyrobów destylarni parowej pod firmą L. Mokiejewskiego
  • O. Tauchert Skład fortepianów i pianin fabryki J. Beckera w Petersburgu
  • Zakłady Żyrardowskie Hiellego i Dittricha Skład wyrobów
  • Towarzystwo Wzajemnego Kredytu
  • „Przyszłość” Towarzystwo ubezpieczeniowe
  • „Gebethner i Wolff” Księgarnia i skład nut
  • Adolf Horak Biuro sprzedaży zakładów włókienniczych w Rudzie Pabianickiej
  • Leonard Taler i S-ka Przedstawicielstwo Towarzystwa Ubezpieczeń „Piast”
  • A. Balle i K. H. Szultz Biuro koncesjonowane p. f. „Union”
  • Samuel i Jakób Goldlust Centrala fabryki wyrobów wełnianych
  • Karol Lehman Cukiernia „Carlo”
  • Gustaw Knoch Wyroby dziane i tkane
  • Władysław Bielawny Dom Handlowy
  • M. Kunert Oprawa obrazów

 

 

rodzina Balle

Jan i Teresa Balle przybyli na ziemie polskie z Czech  i osiedlili się w Zduńskiej Woli.

Syn Jana i Teresy, majster tkacki Alojzy Balle (ur. 1827, zm. 1904 akt 1337), poślubił w 1851 r. (akt 2), w Rzgowie, Juliannę Kuźnicką (primo voto Nowicka). Małżeństwo Alojzego i Julianny było bezdzietne. Od drugiej połowy lat 50-tych do małżonków Balle należała nieruchomość przy Piotrkowskiej 102.

Po śmierci pierwszej żony (Julianna zmarła w styczniu 1878 r. akt 28), Balle ożenił się z Emilią Priess (akt 151). Z drugiego małżeństwa przyszły na świat dzieci:

Można przypuszczać, zgodnie z opinią żyjącego potomka rodziny Balle, iż nieformalny związek Alojzego i Emilii miał miejsce jeszcze za życia Julianny i owocem tego związku było troje dzieci:

Alojzy Balle, właściciel dużej części gruntów należących do podłódzkiego Karolewa (przyłączonego w 1906 r.), prowadził tam cegielnie.

1895 - "Projekt budowy przez właściciela Alojzego Balle murowanego pieca Hoffmana do wypalania cegły pod numerem 6 we wsi Karolew w gminie Brus w powiecie łódzkim". [zobacz]

Zięć Alojzego, Eugeniusz Gustaw Gundelach, rozwinął na Karolewie duże przedsiębiorstwo kwiaciarskie.

1913 - "Projekt budowy przez Eugeniusza Gundelacha szklarni róż pod numerem 7 przy ulicy Kątnej w mieście Łodzi". [zobacz]

Karolewską opowieść prezentuje artykuł "Odgłosów" z 1961 r. (MA).

 

MA (materiały archiwalne) - zobacz

 

 

Robert Guse

Fabryka pluszu przy Długiej 91 została zbudowana na początku XX w. przez Roberta Guse, syna Marcina Guse.

W 1897 r. Marcin Guse poślubił Emmę Schweigert (akt 168), córkę Ludwika Schweigerta.

W wystawionej tkalni pluszu było zatrudnionych ponad 100 robotników. Na froncie posesji stanął jednopiętrowy dom właściciela.

1901 - "O budowie przez Roberta Guse murowanego, piętrowego z poddaszem i piwnicami domu mieszkalnego, takiej samej trzypiętrowej z poddaszem tkalni, parterowego, częściowo z poddaszem budynku gospodarczego i parterowego pomieszczenia mieszczącego lokomobilę pod numerem 91/806 przy ulicy Długiej w mieście Łodzi". [zobacz]

Po kilku latach, ok. 1908 r., zaprzestano produkcji własnej. Obiekty fabryczne, pozostające przez cały czas w rękach rodziny Guse, były dzierżawione innym podmiotom, między innymi:

  • Fabryka Tkanin Jedwabnych „Herman i Scheile”,
  • Fabryka Wstążek „G. Fritsche”,
  • Tkalnia Mechaniczna „M. Cygler
  • Fabryka Pończoch i Skarpet „Neumann i S-ka”,
  • Fabryka Bielizny Trykotowej „M. Czerny”,
  • Mechaniczna tkalnia – L. Gordin i S. Pracowity,
  • Glucksman Boruch Anszelm - fabryka wyrobów bawełnianych i lnianych,
  • Mechaniczna pończoszarnia i formiernia – Ajzyk Lewkowicz,
  • Mechaniczna skrecalnia – Hajman Zandel,
  • Mojżesz Cygler Fabryka Wyrobów Włókienniczych S. A.
  • Mechaniczna snowalnia i nawijalnia - Icchok Szparag i Hersz Karczmar.

Ze związku Roberta i Emmy Guse przyszło na świat pięcioro dzieci. Ich losy przedstawia publikacja dr Anety Stawiszyńskiej "Robert Guse - zapomniany fabrykant" - fragment publikacji.

 

Przy okazji posesji fabrycznej Roberta Guse, warto wspomnieć o tkalni Szmula vel Samuela Serejskiego i Litmanna Dubsona, wystawionej w 1910 r. na sąsiedniej działce, przy Długiej 93.

1910 - "Projekt budowy przez firmę "Serejski i Dubson" murowanej, dwupiętrowej tkalni mechanicznej, nadbudowy piętra na parterowym domu pod numerem 93/806 przy ulicy Długiej w mieście Łodzi". [zobacz]

Przed 1910 r., czyli przed przejęciem nieruchomości przy Długiej 93 przez Panów Serejskiego i Dubsona, na froncie posesji stał pierwotny, parterowy dom murowany, wystawiony w 1891 r. przez Emilię Hauser (MA).

Przedsiębiorstwo "Fabryka Wyrobów Włókienniczych Samuel Serejski i S-ka" funkcjonowało przy Długiej 93 (od 1920 r. Gdańska 93) do wybuchu II wojny światowej (MA).

Nacjonalizacja przemysłu po 1945 r. spowodowała połączenie fabryk Roberta Guse i Samuela Serejskiego. Teren dawnych, oddzielnych posesji fabrycznych, zaznaczyłem na współczesnej fotografii Google Earth - zobacz.

 

MA (materiały archiwalne) - zobacz

Wigury

Piłsudskiego

Roosevelta

Nawrot

Tuwima

Moniuszki

Traugutta

Narutowicza

Jaracza

Rewolucji 1905

Brzeźna

pl. Wolności

Radwańska

pl. Wolności

Żwirki

Mickiewicza

Zamenhofa

Andrzeja

6 Sierpnia

Zielona

Więckowskiego

Próchnika

Ulica Piotrkowska. Historia ulicy Piotrkowskiej i Łodzi przemysłowej
29 marca 2015
Piotrkowska_87
Ulica Piotrkowska. Historia ulicy Piotrkowskiej i Łodzi przemysłowej

piotrkowska-nr.pl

© Wszystkie prawa zastrzeżone

Ulica Piotrkowska. Historia ulicy Piotrkowskiej i Łodzi przemysłowej