ulica Piotrkowska 132
ulica Piotrkowska 132 nr hip. 544
do 1850 r. nr 71
Zgodnie z Protokołem Deklaracyjnym, spisanym w grudniu 1833 r., plac nr 71 przy ulicy Piotrkowskiej (dz. Piotrkowska 132) objął Gottlieb Sommer.
W 1835 r. Sommer wystawił na froncie dom drewniany mieszkalny pod gontami, mający długości łokci* 26, szerokości łokci 11, a wysokości łokci 4 nowej miary polskiej.
* - 1 łokieć = 0,576 m
W połowie lat 30-tych mieszkała pod tym adresem siostrzenica Gottlieba Sommera, Karolina Seifert, córka Gottfryda Seiferta i Elżbiety Sommer. W 1837 r. Karolina poślubiła Jana Gottlieba Richtera, kolejnego właściciela Piotrkowskiej 132.
Gottlieb Sommer zmarł w 1843 r., w wieku 80 lat.
Zobacz przedstawicieli rodziny Sommer na Piotrkowska Tree.
W marcu 1842 r. Sommer sprzedał nieruchomość wymienionemu powyżej Janowi Gottliebowi Richter.
Aktem urzędowym ze stycznia 1858 r. spadkobiercy Richtera sprzedali nieruchomość małżeństwu Racheli i Gottlieba Zabrzyckich, a ci z kolei, aktem z marca 1859 r., sprzedali połowę nieruchomości Alojzemu Ferschter, a drugą połowę małżonkom Fryderyce i Wilhelmowi Hancke.
W kwietniu 1859 r. Ferschter sprzedał swoją część nieruchomości Karolowi Adolfowi Kunkel.
Kontraktem z września 1860 r. Kunkel i małżonkowie Hancke sprzedali całą nieruchomość Antoniemy Flakiewiczowi, w tym czasie dzierżawcy probostwa i propinacyi we wsi Mileszkach tamże mieszkającym.
W 1861 r. Antoni wystawił jednopiętrowy dom frontowy.
Rodzice Antoniego, rzeźnik Jakub Flakiewicz i Anna Skaskiewicz, przybyli do naszego miasta w drugiej połowie lat 20-tych z Piątku. Rodzina Flakiewiczów byla skoligacona z rodziną Rassalskich, również rzeźników z Piątku.
Antoni (metrykalnie Antoni Bonifacy) urodził się już w Łodzi, w 1829 r. W 1848 r. ożenił się z Pauliną Górską. Córka Antoniego i Pauliny, Julianna Flakiewicz, poślubiła w 1877 r. Henryka Ende, przyrodniego brata Ferdynanda Ende.
Zobacz przedstawicieli rodziny Flakiewiczów na Piotrkowska Tree.
W październiku 1862 r. Flakiewicz sprzedał nieruchomość małżeństwu Racheli i Roberta Dems (Thems), za kwotę 6960 rubli srebrem. Matką Raheli Dems z d. Fröhnel, była Joanna Rachela Sommer, córka pierwszego właściciela posesji, Gottlieba Sommera.
Synem Roberta i Racheli był Robert Dems junior.
Zobacz przedstawicieli rodziny Dems na Piotrkowska Tree.
Na mocy kontraktu z lutego 1864 r. małżonkowie Dems sprzedali nieruchomość Majerowi Ginsberg i Adolfowi Landau.
W drugiej połowie lat 60-tych XIX w. posesja należała do lekarza, Markusa Goldrath.
W lutym 1868 r., w domu Goldratha, otworzył aptekę Aleksander Kasprzycki (MA). W 1870 r. apteka przeszła w ręce Fryderyka Müllera.
W grudniu 1872 r. Goldrath wystąpił o pożyczkę w nowo powstałym Towarzystwie Kredytowym m. Łodzi (MA).
Taryfa domów z 1888 r. wymienia jako właścicieli sukcesorów J. Weilanda.
Na początku 90-tych XIX w. nieruchomość była w rękach braci Schmieder.
Kolejni właściciele, bracia Mendel i Josel Grawe, dobudowali drugie piętro domu frontowego. Podwyższenie budynku, przewidziane w projekcie z 1895 r., wykonano kilka lat później - na zdjęciu z przełomu XIX i XX w. jest jeszcze widoczny obiekt jednopiętrowy.
Taryfy domów z lat 1906-1920 wymieniają następujących właścicieli:
- Edgar Ruperti (1906-1911),
- Ryszard Adolf Bechtold (1912-1914) - zobacz rodzina Bechtold,
- Abram Cukierman (1920).
* * *
W drugiej połowie lat 70-tych XIX w. przy Piotrkowskiej 132 mieścił się Sztab 5 Baterii 10 Brygady Artylerii wojsk rosyjskich.
Sztab 5 Baterii, wraz z większą częścią 37 Jekaterynoburskiego Pułku Piechoty, został przeniesiony do Łodzi w 1876 r., co spowodowało podwyższenie liczebności garnizonu łódzkiego do ok. 1100 żołnierzy i oficerów (zobacz poniżej ŁÓDZKIE KOSZARY).
MA (materiały archiwalne) - zobacz
Archiwalne dokumenty budowlane:
1890 – „O nadbudowie przez Ludwika Schmiedera poddasza, a od strony podwórza drugiego piętra w istniejącym domu piętrowym”.[zobacz]
1895 – „Projekt budowy trzypiętrowej, podpiwniczonej oficyny z poddaszem, dwupiętrowej oficyny i nadbudowy drugiego piętra z poddaszem mieszkalnym nad piętrowym domem frontowym, na nieruchomości braci Grawe pod numerem 544 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”.[zobacz]
1911–„Projekt budowy murowanej, trzypiętrowej, podpiwniczonej oficyny mieszkalnej, parterowej oficyny i budynku gospodarczego, parterowych ustępów i parterowej, podpiwniczonej oficyny mieszkalnej na nieruchomości Bechtolda pod numerem 544/132 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”.[zobacz]
Ogłoszenia prasowe:
- „Natalia” Magazyn mód
- S. Spiro Wyroby kartonowe dla przemysłu włókienniczego
- B-cia Grawe Sprzedaż wełny i przędzy
- Anna Laferska Pracownia gorsetów
ŁÓDZKIE KOSZARY
W Łodzi połowy lat 60-tych XIX w., liczącej w tym czasie 40 tys. mieszkańców, stacjonowało ok. 500 żołnierzy wojsk rosyjskich. Dynamiczny rozwój miasta, szczególnie w obszarze demograficznym, prowadził do zwiększania liczebności garnizonu łódzkiego. Poniższe zestawienie obejmuje stacjonujące w Łodzi (stale lub czasowo) jednostki rosyjskie.
W okresie 1876-1884:
- 37 Jekaterynoburski Pułk Piechoty,
- 1, 3, 5 baterie 10 brygady artylerii,
- batalion 77 Rezerwowego Pułku Piechoty,
- 5, 6 sotnia 5 Dońskiego Pułku Kozaków.
dodatkowo od 1886 r.:
- bateria 10 brygady artylerii (przybyła z Łowicza),
- 10 bateria konna (przybyła ze Zduńskiej Woli)
dodatkowo od 1887 r.:
- 9 brygada konno-artyleryjska
dodatkowo od 1889 r.:
- sotnia 5 Dońskiego Pułku Kozaków.
W drugiej połowie lat 90-tych XIX w. stacjonowało w Łodzi ponad 4 tys. rosyjskich żołnierzy i oficerów, dla zakwaterowania których zbudowano liczne koszary i obiekty towarzyszące.
Można przypuszczać, że koszary, wraz z infrastrukturą, były budowane przez prywatnych przedsiębiorców (właścicieli nieruchomości) i dzierżawione armii rosyjskiej, a koszty utrzymania garnizonu łódzkiego spoczywały na barkach władz miasta, czyli łódzkich podatników.
Licząc na dobry i pewny zysk, przedsiębiorcy wystawiali okazałe obiekty wojskowe.
Hermina Vogt (Fogt)
Trudno powiedzieć czy i jak długo obiekt przy Łagiewnickiej 160 (dzisiaj trzypiętrowa kamienica przy Łagiewnickiej 4) służył armii rosyjskiej.
Istnieją przesłanki do zaryzykowania tezy, że celom wojskowym mogła służyć wcześniej, przynajmniej w latach 80-tych XIX w., sąsiednia, narożna parcela o nr hip. 159 (dz. pl. Kościelny 8 i Łagiewnicka 2).
W obu przypadkach wystawiono nietypowe budynki frontowe, z wysokimi parterami, niespotykanymi w innych obiektach starych Bałut.
1889 – „O budowie murowanych, piętrowych koszar na nieruchomości pod numerem 160 przy ulicy Łagiewnickiej w mieście Łodzi, przez Herminę Vogt”. [zobacz]
Karol Scheibler (Towarzystwo Akcyjne Manufaktur Bawełnianych Karola Scheiblera)
Prawdopodobnie pierwsze duże łódzkie koszary, wystawione przy Konstantynowskiej 320dd-ee (dz. Legionów 60-62), funkcjonujące już na początku lat 90-tych XIX w. Obiekty obecnie nie istnieją, zostały wyburzone w XXI w.
1892 – „O zatwierdzeniu planu budowy przez Towarzystwo Akcyjne Manufaktur Bawełnianych Karola Scheiblera murowanego, piętrowego magazynu dla 37. Jekateryburskiego Pułku Piechoty [na nieruchomości] pod numerem 62 przy ulicy Konstantynowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]
Mordka Bendet
W latach 1893-96 wzniesiono koszary po obu stronach ówczesnej ulicy Konstantynowskiej. Jako pierwszy stanął obiekt przy Konstantynowskiej 320ff, u zbiegu Zakątnej (dz. Legionów 64, u zbiegu Pogonowskiego, obiekt obecnie nie istnieje), przylegający do koszar Karola Scheiblera.
1893 – „Projekt budowy trzypiętrowych koszar dla 37. Jekaterynburskiego Pułku Piechoty na nieruchomości Mordki Bendeta pod numerem 320ff Łodzi przy ulicach Konstantynowskiej i Zakątnej w mieście Łodzi”. [zobacz]
W drugiej połowie lat 90-tych XIX w. Bendet wystawił budynki wojskowe przy dopiero projektowanej ulicy, która wkrótce przyjęła nazwę Jekaterynoburskiej (dz. Jerzego 10/12), oraz przy Konstantynowskiej 321 (dz. Legionów 83).
1895 – „Projekt budowy dwupiętrowych, podpiwniczonych koszar dla trzech baterii 10. Brygady Artylerii, murowanego, jednopiętrowego magazynu, parterowych ustępów, stajni, szopy armatniej i kuźni na nieruchomości M. Bendeta przy projektowanej ulicy w mieście Łodzi”. [zobacz]
1896 – „Projekt budowy murowanych, trzypiętrowych koszar dla 37. Jekaterynburskiego Pułku Piechoty na nieruchomości Mordki Bendeta pod numerem 321 przy szosie Konstantynowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]
Na przełomie XIX i XX w. dobudowano drugą część koszar przy Konstantynowskiej 321 (dz. Legionów 81) - zdjęcie.
1899 – „O budowie przez Mordkę Bendeta murowanego, trzypiętrowego domu z takąż oficyna, murowanej, parterowej stajni i ustępów w mieście Łodzi”. [zobacz]
W okresie międzywojennym, w latach 1927-1930, dawne koszary Mordki Bendeta, od 1920 r. własność polskich władz woskowych (wtedy przy ulicy 11 Listopada 81-83, obecnie Legionów 81-83), zostały gruntownie przebudowane. Autorem projektu przebudowy w stylu modernistycznym był znany polski architekt, Józef Płoszko.
Hersz Faltzman
Pod koniec pierwszej połowy lat 90-tych XIX w. wzniesiono koszary dla stacjonujących w Łodzi sotni kozackich. Obiekty stanęły na narożnej parceli o nr hip. 787, u zbiegu ulicy Zielonej i Zakatnej (dz. Zielona 44 i Pogonowskiego 37-39).
1893 – „Projekt budowy murowanych, piętrowych koszar dla wojska kozackiego, murowanej, parterowej oficyny na kuchnię, piekarnię i magazyn, parterowych ustępów i dwóch stajni na 150 koni na nieruchomości Hersza Faltzmana pod numerem 787 rogu ulic Zielonej i Zakątnej w mieście Łodzi”. [zobacz]
Fryderyk Sellin i Józef Rachalewski
Fryderyk Sellin, niestrudzony animator łódzkiej kultury, przyszły twórca Teatru Wielkiego przy ulicy Konstantynowskiej, wraz ze wspólnikiem, Józefem Rachalewskim (żoną Fryderyka Sellina była Honorata z d. Rachalewska), wystawili ok. 1893 r. koszary przy nowo powstałym przedłużeniu ulicy Benedykta (dz. 6 Sierpnia 84-86).
1893 – „Projekt budowy dwupiętrowych koszar dla 4. Baterii Artyleryjskiej, murowanej, parterowej kuchni, murowanych, parterowych ustępów i szopy na armaty na nieruchomości Fryderyka Sellina i Józefa Rachalewskiego pod numerem 1501s-r na przedłużeniu ulicy św. Benedykta w mieście Łodzi”. [zobacz]
W drugiej połowie lat 90-tych XIX w. obiekty wojskowe przy Benedykta zostały rozbudowane. Jednym z inwestorów był Leon Sellin, syn Fryderyka.
1896 – „Plan budowy: murowanego, dwupiętrowego budynku koszar z poddaszem dla 1 Baterii Artylerii, jednopiętrowego cekhauza z poddaszem, parterowego składu artyleryjskiego, parterowej kuźni oraz powiększenia istniejących sortowni na nieruchomości L. Sellina i O. Rachalewskiego pod numerami 1501hg, sk, lm, re przy przedłużeniu ulicy św. Benedykta w mieście Łodzi”. [zobacz]
Szymon Ruszecki
Vis a vis koszar Mordki Bendeta, na parceli o nr hip. 320 przy ulicy Leszno (dz. Żeligowskiego 4-6), stanęły koszary dla baterii artyleryjskiej.
1895 – „Projekt budowy dwupiętrowych koszar baterii artyleryjskiej, piętrowego magazynu i parterowej szopy mieszczącej armaty oraz stajni na nieruchomości Szymona Ruszeckiego pod numerem 320 przy ulicy Leszno w mieście Łodzi”. [zobacz]
Otto Jan Schultz
Może nieprzypadkowo Otto Jan Schultz, syn założyciela fabryki przy Zawadzkiej 16, znika nagle z historii okazałej kamienicy przy Piotrkowskiej 175. W tym samym czasie był zaangażowany w dużo większą budowę - wznoszono właśnie koszary i inne obiekty wojskowe u zbiegu ulicy Leszno i pasażu Szulca (dz. Żeligowskiego 7/9 u zbiegu 1 Maja).
1911 – „Projekt zamienny budowanego, trzypiętrowego budynku (koszar) takiej samej oficyny, a także projekt wzniesienia: murowanej, trzypiętrowej oficyny i takiej samej, parterowej szopy, stajni, kuźni, ustępów oraz śmietnika, przez Otto Jana Schultza, pod numerem 1149-1152 na rogu ulic Pasaż Szulca i Leszno w mieście Łodzi”. [zobacz]
Wigury
Piłsudskiego
Roosevelta
Nawrot
Tuwima
Moniuszki
Traugutta
Narutowicza
Jaracza
Rewolucji 1905
Brzeźna
pl. Wolności
Radwańska
pl. Wolności
Żwirki
Mickiewicza
Zamenhofa
Andrzeja
6 Sierpnia
Zielona
Więckowskiego
Próchnika
piotrkowska-nr.pl
© Wszystkie prawa zastrzeżone